Về quê Đức Phật

Nguyễn Phú tại Nepal năm 2018

NP: Hôm rồi lang thang trên mạng, tình cờ tìm lại được một bài mình viết cách đây 12 năm vẫn còn lưu trên trang Quảng Đức - Australia. Đọc lại thấy những thông tin về quê hương Đức Phật Thích ca vẫn chính xác nên chia sẻ về đây hầu bạn đọc. (Có cập nhật thông tin và bổ sung hình ảnh từ các lần trở lại đây vào các năm từ 2012-2018)
Mùa An Cư Kiết Hạ 2019
_________________________

Về quê Đức Phật 

Nguyễn Phú

---o0o---

I- Đường đến Lumbini

Về Lumbini, khách hành hương thường đi từ Ấn Độ sang sau khi đã thăm viếng các thánh địa Bodh Gaya (Bồ Đề Đạo Tràng), Sarnath (vườn Lộc Uyển), Kausinara (Câu Thi La),  vì Nepal có chính sách visa miễn phí cho các du khách chỉ ở trong vòng 3 ngày. Các công ty du lịch tận dụng điểm này để tiết kiệm chi phí. Tuy vậy, việc tổ chức như thế sẽ làm khách hành hương rất cập rập, lúc nào cũng chạy đua với thời gian, không thể buông xả tất cả đúng theo ý nghĩa một cuộc hành hương. Hơn thế nữa, cũng có thể khách sẽ không có thời gian thăm viếng các thánh tích khác liên quan đến giai đoạn đầu cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni như cổ thành Kapilavastu (Ca Tỳ La Vệ), thành phố Butwan - kinh đô cũ của vương quốc Kolya, quê ngoại của Đức Phật. Từ Ấn Độ sang Nepal sẽ qua cửa khẩu Sunauli cách thị trấn Bhairahawa 5km  và Lumbini 30km.

Ngã tư trung tâm Thành phố Bhairahawa - đi về các hướng Lumbini, Sunauli, Butwal, Kathmandu - 2019

Thị trấn Bhairahawa, tên chính thức trong hành chính là Sidharthanagar, nhưng tên Bhairahawa thường dùng hơn, tương đối phát triển so với một số thị trấn và thành phố khác ở Nepal vì là một trong hai cửa khẩu chính xuất nhập hàng hóa của Ấn Độ. Nơi đây có một sân bay nội địa, các khách sạn tương đối tốt (có cả khách sạn bốn sao), hạ tầng viễn thông và dịch vụ đầy đủ. Trước đây du khách quốc tế thường phải nghỉ đêm lại tại thị trấn này vì ở Lumbini không có khách sạn và không an toàn do tình hình chiến tranh. (Hiện tại - năm 2018-2019- xung quanh khu vườn thiêng Lumbini số lượng khách sạn từ 1 đến 5 sao đã hơn gấp nhiều lần Bhairahawa. NP)

TIỀN NHIỀU ĐỂ LÀM GÌ?

  SỰ THỜ PHƯỢNG THẦN TÀI DZAMBALA 

TRONG PHẬT GIÁO

(Triết lý về sự giàu có của PHẬT GIÁO Tây Tạng)

TƯỢNG DZAMBALA THUỘC GALLERY "TƯỢNG VÀNG THÍCH CA"

Thuở xưa, khu vực cội bồ đề thiêng, nơi Đức Phật Thích Ca thành đạo vẫn còn hoang vắng, chuyện kể rằng Đại sư Atisha đang tản bộ trong Bồ-đề-đạo-tràng thì gặp một ông lão sắp chết đói. Ngài Atisha rất buồn cho thảm cảnh  của ông lão; không có chút thức ăn nào để bố thí cho ông lão, nên Ngài đã cắt thịt của mình để cho ông lão.
“Làm sao tôi có thể ăn thịt của một vị tăng?” Ông lão từ chối ăn thịt Ngài.
 Đại sư Atisha nằm xuống, cảm thấy một nỗi buồn và bất lực thì  một luồng sáng trắng đột nhiên xuất hiện trước ngài. Đó là Đức Quán Thế Âm nghìn tay, Ngài nói với Atisha, “Ta sẽ hóa thân thành Dzambala, một vị Phật của sự giàu có để cứu khổ chúng sinh. Ta sẽ làm dịu bớt sự nghèo khổ của họ để họ sẽ không bị phân tâm khỏi sự thực hành lòng từ.”
Ai cũng muốn có tiền! Như mọi người biết, khi một ai đó giàu, thật dễ dàng để không ích kỷ và phát triển lòng bao dung. Bởi vậy, mục đích sùng mộ hay hành trì theo Dzambala là để loại trừ những nỗi bất an, lo lắng về tiền bạc để không bị phân tâm bởi sự nghèo khổ và thiếu thốn về tài chính mà tập trung cho sự trưởng dưỡng lòng Từ Tâm, Thanh tịnh Thân Tâm và hành trì tu tập.

***********

HÌNH TƯỢNG:

Màu da vàng kim của Dzambala tượng trưng sự thịnh vượng, tăng trưởng và phát triển: trong ngắn hạn, Ngài có thể mang đến cho chúng ta của cải vật chất và giúp đỡ chúng ta khỏi nghèo túng, nhưng quan trọng hơn, pháp hành trì  hay lòng lòng sùng mộ Ngài có thể mang cho chúng ta sự giàu có tâm linh và phát triển cá nhân để trở thành người hoàn thiện hơn.

TẾT MAGAR

 

    Hôm nay (15/01) là ngày Tết của Tộc người Magar.

   Đây là một trong các tộc người thượng cổ của Nepal. Họ sinh sống trên các triền núi dãy Mahabharata. Hiện chiếm khoảng 10% dân số Nepal. Người Magar vẫn theo tôn giáo tự nhiên như Shamanism (phù thuỷ, đồng cốt), Animalism (thờ thú vật, tự nhiên)...

    Lễ hội Maghe Sankranti hàng năm đánh dấu sự bắt đầu của mùa Đông (Sisir) ở Nepal bắt đầu từ ngày 01 tháng Magh  (khoảng giữa tháng 1 Dương lịch), vì thế có tên là Maghe (ngày đầu tháng Magh). 

AROUND NEPAL IN FESTIVAL 2018 - CONTINUE

Đến tận bây giờ (15/11/2018) tôi vẫn còn say ngất ngư với dòng thác cảm xúc ngập tràn tâm tưởng mà chuyến đi hơn 3000km, trong 25 ngày qua hết 7 tỉnh của Nepal vừa kết thúc vào tháng trước.
 Một phần là sự vất vả của hành trình: mỗi ngày phải di chuyển trung bình gần 200km, hôm trước vừa ở đồng bằng Terai 400m trên mực nước biển nhiệt độ 30oC thì hôm sau đã phải bò trên những con đèo quanh co khúc khuỷu dài hàng trăm km để lên những thị trấn nằm trên 1500m trên mực nước biển lạnh dưới 10oC.

AROUND NEPAL IN FESTIVAL 2018 - READY

Chuẩn bị

Hành trình vòng quanh Nepal có lẽ đã được chuẩn bị từ những ngày tháng đầu tiên tôi đặt chân đến Nepal năm 2005-13 năm trước. Nhớ khi mới chỉ vào Nepal hồi tháng 8 thì cuối tháng 10 năm ấy cũng vào mùa Dashain tôi đã lái mô tô làm một vòng nhỏ vùng Trung Nepal: Kathmandu-Nagarkot-Bhaktapur-Gorkha-Pokhara-Lumbini-Chitwan-Hetauda-Kirtipur-Kathmandu. Hơn chục năm trôi qua, tôi vẫn chưa có dịp hoàn thành dự định làm một vòng trọn vẹn khắp Nepal đúng nghĩa. Lần trở lại Nepal này chính là cơ hội “bây giờ hoặc không bao giờ “ để hoàn thành trọn vẹn giấc mơ Nepal của tôi.

Từ cả năm nay tôi mua dần dần các phụ kiện cần thiết ở Việt nam , những thứ mà tôi biết không thể hoặc khó khăn hay mắc mỏ ở Nepal như áo khoác giáp, đèn sương mù trợ sáng, thanh giằng gắn action camera, các loại ổ sạc dùng điện bình của xe, các phụ kiện cho các loại camera như gimbal, giá gắn… Vì thế mà ngày lên đường từ Việt nam tôi phải vác 2 vali tổng cộng đến 50kg hành lý, chưa tính 10kg hành lý xách tay.

  Tuần đầu tiên ở Kathmandu tôi mất trọn vào việc lùng tìm một con mô tô dùng cho hành trình này. Xe Honda thì giá cao,các thương hiệu khác thì không bền, hao xăng… Cuối cùng tôi chọn một chú CBZ EXTREME đã chạy 40.000km của thương hiệu Hero, là thương hiệu liên doanh với Honda trước đây ở India.

LỄ VU LAN NGUYÊN THỦY

Nhân mùa Vu Lan xin post lại loạt bài đã đăng trên Giác ngộ vài năm trước về Lễ Vu Lan. Lý do là vì mình đọc được rất nhiều bài viết đảo điên thứ tự về lễ Vu lan, kể cả của các "học giả" . Thay vì phải lần tìm về nguồn cội của một nghi lễ có xuất xứ từ chính Đức Phật (do chính Phật Thích-ca lập nên, nghĩa là trên 2500 năm), tại địa phương của nó, các "học giả" nhà ta lại lộn đầu xuống đất, dịch ngược từ VU-LAN của tiếng Trung Quốc sang tiếng Sanskrit thành ULLAMBALA, khiên cưỡng theo cái nghĩa TỘI TREO NGƯỢC - một trong những hình phạt ở địa ngục. Đăng bài này lại để nhắc các "học giả" rằng Đạo Phật xuất xứ từ Ấn Độ, không phải Trung Quốc và dịch ngược danh từ riêng từ tiếng Trung quốc về tiếng Phạn sẽ đi sai đường. Hãy trả lại Cesar cái gì của Cesar!

PHẦN 1: KHẢO SÁT VỀ NGUỒN GỐC LỄ VU-LAN Ở KATHMANDU, NEPAL

*********

Vu Lan "Bồn"

Chúng tôi đoan chắc rằng GŪLA chính là từ nguyên của Vu-lan khi phiên âm sang tiếng Trung Quốc. Cũng như Vu-lan bồn là để chỉ cái chậu chứa năm thứ vật thực cúng dường chư Phật hoặc chư tăng, ni trong ngày Pancha Dana; nghĩa bóng là Lễ Cúng Dường mùa Vu Lan (không phải dịch ngược Vu lan từ tiếng Trung sang tiếng Phạn thành ullambala - tội treo ngược rồi áp đặt nghĩa Lễ Đảo Huyền cho Vu lan như một số "học giả" vẫn làm vào kỳ Vu lan hàng năm - NP).

Một số “bồn” dùng trong mùa Vu-lan của người Newari: GULPA, và GULU dùng đựng các vật thực cúng dường Chư Phật (bình bát bằng đồng). GULPA và GULU chính là từ nguyên của Vu-lan Bồn.

  Trong quá trình 5 năm cư trú tại Nepal, chúng tôi đã có dịp may để khảo sát những phong tục cổ truyền của dân chúng địa phương tại đây. Một trong những lễ trọng trong năm, hoặc có thể nói là quan trọng nhất, của Phật tử ở đây là Đại lễ Vu-lan. Lễ Vu-lan của Nepal có gì khác với lễ Vu-lan tại Trung Quốc và Việt Nam? Nó được thực hiện như thế nào? Nguồn gốc của lễ ấy?

TIẾNG NEPAL - NEPAL BHASA (PHẦN 1)

TIẾNG NEPAL LÀ GÌ?

TIẾNG NEPALI HIỆN TẠI CÓ GỐC TỪ HINDI

NEPAL BHASA (tiếng Nepal) thực ra không phải là tiếng Nepali hiện tại được Quốc hội Nepal công nhận làm quốc ngữ cho một quốc gia nhiều tộc người,  nhiều ngôn ngữ. 

   Nepal Bhasa thực ra là ngôn ngữ chính thức của người Newar (còn gọi thông dụng là tiếng Newari),  chủ nhân của Nepal Mandala.

Sau khi vương tộc Shah đánh bại được các vua Malla và chiếm được Thung lũng Kathmandu vào năm 1768,  để dập tắt sự phản kháng của người Newar và thiết lập sự cai trị tuyệt đối của mình,  triều đại Shah đã lấy tiếng Hindi của Ấn Độ rồi chế biến lại chút  đỉnh để  tạo thành tiếng Nepali của triều đại mới.  Thâm hiểm hơn,  triều đại Shah chẳng những đặt tiếng Newari ra khỏi đời sống văn hoá,  chính trị của vương quốc Nepal mà còn ăn cắp luôn cả cái tên Nepal Bhasa để đặt cho thứ tiếng mới của mình.

Sự huỷ hoại  có  hệ thống của triều đại Shah suốt 200 năm qua đã hầu như xoá sổ một nền văn minh có quá khứ huy hoàng trải dài 2000 năm,  có tiếng nói,  chữ viết đặc sắc.

BỘ CHỮ RANJANA LIPPI CỦA NGƯỜI NEWAR Ở KATHMANDU VALLEY

TRANH DÂN GIAN MITHILA - TÂM HỒN THƠ MỘNG (3)

Quân đội Hoàng Gia Nepal tuần tiễu trong thời gian nội chiến

Nepal vào những năm cuối cuộc nội chiến đầy những hàng rào kẽm gai, những đồn bót chất đầy bao cát, những lính tráng mặc đồ rằn ri tay lăm lăm súng khắp mọi nơi... những hình ảnh đánh thức ký ức thơ dại của tôi về miền Nam vào thời gian cuối của cuộc chiến huynh đệ tương tàn. Lúc tôi sống ở vùng Lumbini  vào những tháng cuối cùng của năm 2005, đêm đêm vẫn nghe vọng về những tiếng bom nổ ì ùm, những tiếng súng mơ hồ. Tuy nhiên, Khu Lumbini – nơi đản sinh của Đức Phật đã may mắn được các bên tham chiến ngầm thoả thuận đặt ra khỏi những trận đánh giành dân chiếm đất của tất cả các bên. Tôi sống ở Lumbini thì đã may mắn sống trong một “khu trung lập” giữa một vương quốc đang chìm vào những ngày bạo liệt nhất cuối cuộc chiến. Ngồi phía sau chiếc xe bò lọc cọc đi trên con đường làng, nhìn lại về hướng chiếc cầu vẫn còn đang toả khói đen trong bóng hoàng hôn sẫm máu, tôi chợt rùng mình. Nếu chiếc xe bus mà chúng tôi đi không dừng lại để rước thêm khách ở ngã tư vành đai hoặc thiếu vắng đi vài trạm kiểm soát dọc đường có lẽ chúng tôi đã là nạn nhân của vụ đánh bom của quân du kích Maoist. Đây là lần gần nhất mà Thần Chiến Tranh ở Nepal đã phả hơi thở giá lạnh vào tôi.

   Hôm ấy, Cỗ máy thời gian đã vứt tôi ngược lại 30 năm vào thời điểm cộng sản đang chiếm lấy toàn bộ miền Nam giống như quân cộng sản Maoist đang chiếm lấy toàn bộ phần còn lại của Nepal. Dĩ nhiên thời điểm đó tôi không hề nhận ra điều ấy mà mãi nhiều năm sau này mới lờ mờ nhận thấy chuyện kỳ lạ này. Sau một thời gian ngắn nữa, Cỗ máy thời gian lại sẽ tái hiện cho tôi cái cảnh cộng sản dẫn dắt quần chúng bao vây lấy hoàng cung, lật đổ nhà vua của vương triều đã tồn tại hơn hai trăm năm mươi năm giống như cộng sản Việt Nam đã làm với triều đình Nguyễn ở Huế năm 1945. Nhưng đó là chuyện về sau, khi vương quốc Hindu cuối cùng trên Trái Đất bị cộng sản Maoist xoá bỏ một cách bạo liệt. Còn ngay lúc này đây, Cỗ máy thời gian đang phóng chiếu cho tôi những ảo ảnh của một vương quốc vô cùng nổi tiếng hơn hai ngàn năm trước.

TRANH DÂN GIAN MITHILA - TÂM HỒN THƠ MỘNG (2)

Khai bút Mùng Một Năm Mậu Tuất 2018

Giống như thần thoại là phóng chiếu những ước mơ của con người, tranh Mithila là phóng chiếu những tưởng tượng của người Mithila một cách hồn nhiên và thơ mộng nhất. NP

    

___________________

Đám cưới Rama và Sita - Tranh dân gian Mithila

      Tôi ra đến bến xe Gongabu – bến xe mới lớn nhất của Kathmandu vào lúc 7 giờ sáng một sớm đầu Đông 2006. Ba ngày trước lễ hội Vivah Panchami- kỷ niệm đám cưới của Ram và Sita, khoảng tháng 11 Tây lịch. Quầy vé bán cho tôi một vé đi Janakpur với giá khoảng 3USD có ghi số xe, số ghế đàng hoàng. Quảy chiếc ba lô chỉ vỏn vẹn 2 bộ đồ, một hộp bánh và chai nước, tôi đi tìm số xe và leo lên một chiếc xe bus đường dài trang trí sặc sỡ như tất cả mọi chiếc xe ở Tiểu Lục Địa. Xe có hai dãy ghế, mỗi hàng 3 ghế có trùm ghế bằng vải cotton dày màu vàng. May cho tôi, số ghế của tôi ở sát cửa sổ, vị trí tôi thích ngồi dù là đi máy bay hay xe đường dài để ngắm cảnh thoải mái. Ngồi chờ khoảng nửa tiếng thì có một đôi vợ chồng già người Nepal lên ngồi cạnh tôi. Họ chừng trên dưới 70 nhưng nhìn cái cách người đàn ông ân cần, chăm chút từng ly từng tý cho bà vợ giống như một đôi uyên ương mới cưới làm tôi vô cùng ngưỡng mộ. Người đàn ông mặc quốc phục của người Nepal: nguyên bộ áo dài tay (tapalan) -quần túm ống (suruwa) bằng vải cotton trắng, ngoài khoác một gilet đen, đầu đội nón topi đen, Người phụ nữ dĩ nhiên vận bộ sari đỏ - trang phục của hàng trăm triệu phụ nữ khắp Nam Á. Với tính tình cởi mở của cả người Nepal và dân Nam Bộ, chúng tôi mau chóng làm quen với

Schedule

nhau. Ông bà họ Thapa (một họ thuộc giai cấp quý tộc Nepal), ông từng làm công chức cấp cao, đã nghỉ hưu và lần này họ xuống Janakpur để coi mắt cô gái họ định cưới cho con trai của họ đang ở Anh Quốc. Biết ý nguyện của tôi muốn thăm viếng và tìm hiểu quê hương của Janaki (“con gái vua Janaka”), ông Thapa hứa sẽ nhờ người địa phương giúp tôi. Đúng là duyên lành.

  Khoảng 8am, xe kín chừng 70% số ghế thì đến giờ lăn bánh; xe bus xe đò ở Nepal chấp hành “giờ lăn bánh” rất nghiêm túc, còn sau khi xe đã ra khỏi bến thì chạy nhanh chậm, dừng đỗ thế nào là tuỳ tài xế. Quả nhiên, sau khi bò một cách chậm rãi ra khỏi bến xe, chiếc xe đò lừ lừ bò đến ngã tư vành đai và nằm đó thêm gần 1 tiếng đồng hồ để bắt thêm khách cho đến khi kín cả hàng ghế phụ mà phụ xe rải giữa hai hàng ghế chính nó mới chính thức bắt đầu cuộc chạy nước rút về Janakpur. Thời chiến tranh loạn lạc nên cứ chừng 30-40km là có một trạm lính chặn đường. Xe phải dừng để toàn bộ hành khách xuống xe đi bộ vào trạm để xét từng người một, vài anh lính leo lên xe coi xét cẩn thận hành lý xem có bom mìn vũ khí gì không rồi chiếc xe mới chạy qua trạm gác quá 20 mét. Lúc ấy hành khách mới lục tục leo lên xe. Tài xế nhấn hết ga trên đoạn đường rất ít xe cộ giữa hai trạm gác để rồi chu kỳ ấy lại lặp lại sau 30-40km. Thế nên, đến quá Ngọ xe mới đi hết đoạn 100km đèo dốc hiểm trở xuyên qua dãy Terai để đến khu vực Vườn Quốc Gia Chitwal hai bên là rừng rậm diện tích hơn 1000km vuông. Không khí trên xe trở nên căng thẳng, không một ai trò chuyện, nói năng, tài xế nhấn hết ga chạy vùn vụt trên đường quốc lộ Đông - Tây (East-West Highway) vắng lặng các phương tiện xe cộ chỉ có các nhóm quân lính mặc đồ rằn ri đi tuần tiễu hai bên đường. Đây là khu vực quân đội Maoist hoạt động mạnh mẽ nhất; nếu gặp xe dân sự thì chặn lại cướp hết tư trang tiền bạc, nếu thấy xe quân sự thì tấn công tiêu diệt sạch đến người cuối cùng. Tôi vẫn còn nhớ thi thoảng bên vệ đường là những chiếc xe cháy đen trơ khung rất ám ảnh.

TRANH DÂN GIAN MITHILA – TÂM HỒN THƠ MỘNG (1)

“I try to apply colors like words that shape poems, like notes that shape music. ”

- Joan Miro

“Tôi cố gắng ghép các màu sắc [vào bức tranh] giống như các từ tạo nên bài thơ, giống như các nốt tạo nên bản nhạc” Joan Miro- Danh hoạ Tây Ban Nha thế kỷ 20

____________

 Hội hoạ là môn nghệ thuật vô thanh.

Thế nhưng, với những danh hoạ như Joan Miro hay Picasso, tranh vẽ của họ lại rộn vang âm thanh bởi những sắc màu mang đầy “tiếng” của cuộc đời.

Ở Vương quốc Mithila ngày xưa, ngày nay bị chia đôi bởi biên giới hai nước Nepal và Ấn Độ, có một dòng nghệ thuật cổ xưa lại cất tiếng ca hát, mộng mơ như thế trước cả Joan Miro và Picasso nhiều thiên niên kỷ. Dòng tranh dân gian Mithila hay còn gọi là Madhubani, lấy theo tên một làng ngày ngay nằm ở bang Bihar thuộc India.

Ghép từ nhiều trích đoạn của các tranh Mithila

  Ngắm nhìn tranh Mithila, người xem chừng như có thể thấy được những vũ điệu mê hồn của màu và sắc, có thể nghe được tiếng nhạc lạc quan yêu đời của con người và thiên nhiên Ấn Độ và có thể cảm được cái chính xác nhất là “Tâm Hồn Ấn Độ” - Soul of India, mà không một dòng tranh nào của Ấn Độ có thể làm được.

  Ngây thơ và hồn nhiên.

  Tranh Mithila phô bày được cái “bản thể nguyên sơ” của tâm hồn con người. Phô bày được khoảnh khắc đầu tiên con người xúc động trước Cái Đẹp và tìm cách lưu nó lại để thưởng thức.

  Tranh Mithila lại còn phô bày được con đường tiến hoá của nghệ thuật đi từ giản đơn đến phức tạp rồi cuối cùng giản dị hoá trở về với chính mình như thế giới trong đôi mắt trẻ thơ; chỉ còn lại những vần thơ đầy màu sắc lay động cảm xúc của mọi trái tim  yêu Cái Đẹp.

Tôi chạm trán lần đầu với nghệ thuật hội hoạ Mithila một cách rất bất ngờ. Cuối tháng 11 năm 2006, sau khi đã ở Nepal được hơn một năm, tôi mới hội đủ cơ duyên để làm một chuyến phiêu lưu nho nhỏ xuống vùng Nam Nepal giáp giới Ấn Độ. Hồi ấy, cuộc nội chiến Nepal đang đi vào giai đoạn kết thúc và cũng giống như cuối thời gian loạn lạc ở bất cứ nơi đâu chuyện mất trật tự trị an là một hệ luỵ đi kèm cho các cuộc “cách mạng bạo lực”. Huống chi, đó lại là vùng biên giới luôn luôn mở cho bất kỳ người Ấn Độ và Nepal nào qua lại tự do, lại là vùng quân đội Maoist Nepal với sự hỗ trợ của Maoist Ấn Độ hoạt động mạnh mẽ nhất.

 Vì sao tôi “phải” tìm đến tận nơi ấy?

LỄ HỘI NEPAL – NHỊP MÙA BẤT TẬN

NP: Giới thiệu Sách sắp xuất bản : LỄ HỘI NEPAL – NHỊP MÙA BẤT TẬN
Đây là tập hợp những nghiên cứu của Phú Nepal về các lễ hội ở Nepal sau 9 năm trải nghiệm nơi ấy. Hy vọng sách sẽ sớm ra mắt các bạn để giúp mọi người càng thêm yêu một đất nước xinh đẹp thuần hậu. Xin trích đăng một số phần của tập biên khảo này.
_____________
Tựa

Có lẽ hiếm có vùng đất nào lễ hội liên miên bất tuyệt như ở Thung Lũng Kathmandu mà tên gọi thời cổ đại là Nepal Mandala, mỗi năm có thể đến nửa vạn lễ hội lớn nhỏ. Người ta ước tính hầu như mỗi ngày đều có ít nhất vài lễ hội nào đó của công đồng dân cư cỡ xóm/ấp, tuần nào cũng có ít nhất chục lễ hội cấp phường xã và tháng nào cũng có lễ hội cỡ quốc gia.

Suốt dọc dài lịch sử, Thung Lũng Kathmandu luôn giữ vai trò trung tâm văn hoá, chính trị, kinh tế của quốc gia ngày nay gọi là Nepal, cái tên vốn xưa kia dùng để chỉ riêng Thung Lũng Kathmandu. Trong thời hiện đại, Kathmandu lại càng phát huy vai trò trung tâm của mình: quảng trường Tundikhel là nơi để các cộng đồng dân tộc tổ chức các lễ hội (Tết) đặc sắc của tộc mình. Với hơn 50  dân tộc, trong đó có gần chục tộc lớn, lễ tết của các dân tộc hầu như diễn ra quanh năm suốt tháng. Người ta có thể chỉ quẩn quanh ở Kathmandu, không cần trèo đèo lội suối đến các vùng sơn cùng thuỷ tận dọc theo dãy Himalaya cũng có thể chứng kiến đủ các lễ tết của các tộc người trong biên giới Nepal.

TRANH DÂN GIAN MITHILA – TÂM HỒN THƠ MỘNG

“I try to apply colors like words that shape poems, like notes that shape music. ”
- Joan Miro

“Tôi cố gắng ghép các màu sắc [vào bức tranh] giống như các từ tạo nên bài thơ, giống như các nốt tạo nên bản nhạc” Joan Miro- Danh hoạ Tây Ban Nha thế kỷ 20

____________

 Hội hoạ là môn nghệ thuật vô thanh.

Thế nhưng, với những danh hoạ như Joan Miro hay Picasso, tranh vẽ của họ lại rộn vang âm thanh bởi những sắc màu mang đầy “tiếng” của cuộc đời.

Ở Vương quốc Mithila ngày xưa, ngày nay bị chia đôi bởi biên giới hai nước Nepal và Ấn Độ, có một dòng nghệ thuật cổ xưa lại cất tiếng ca hát, mộng mơ như thế trước cả Joan Miro và Picasso nhiều thiên niên kỷ. Dòng tranh dân gian Mithila hay còn gọi là Madhubani, lấy theo tên một làng ngày ngay nằm ở bang Bihar thuộc India.

Ghép từ nhiều trích đoạn của các tranh Mithila

  Ngắm nhìn tranh Mithila, người xem chừng như có thể thấy được những vũ điệu mê hồn của màu và sắc, có thể nghe được tiếng nhạc lạc quan yêu đời của con người và thiên nhiên Ấn Độ và có thể cảm được cái chính xác nhất là “Tâm Hồn Ấn Độ” - Soul of India, mà không một dòng tranh nào của Ấn Độ có thể làm được.

  Ngây thơ và hồn nhiên.

  Tranh Mithila phô bày được cái “bản thể nguyên sơ” của tâm hồn con người. Phô bày được khoảnh khắc đầu tiên con người xúc động trước Cái Đẹp và tìm cách lưu nó lại để thưởng thức.

"ĐỨC PHÁP VƯƠNG" GYALWANG DRUKPA CÓ QUAN HỆ MẬT THIẾT VỚI NHÀ CẦM QUYỀN TRUNG QUỐC?

Trước khi cờ giong trống mở, được hân hoan chào đón ở thủ đô nước Vệ nhà Sản thì "Pháp Vương" Gyalwang Drukpa ở đâu?
  Xin thưa ngay rằng "Pháp Vương" Gyalwang Drukpa "áo gấm về làng" Nangchen thuộc tỉnh Kham, Thanh Hải Trung Quốc từ ngày 09/09/2015 cho đến ngày 21/09/2015. Sau đó bay thẳng đến Hà Nội.
 
Đối với nhà cầm quyền Trung Quốc, Tibet là vấn đề nhạy cảm số một trong đối nội. Kể từ khi xâm chiếm Tibet vào năm 1959, tàn phá nền văn hoá Phật giáo huy hoàng ở đây, chưa bao giờ Đảng Cộng Sản Trung Quốc lại có thể cho phép Phật giáo Tây Tạng phục hưng. Không phải ngẫu nhiên mà hai đời chủ tịch Trung Quốc đều có thời gian nắm giữ trọng trách ở Tibet, cả Hồ Cẩm Đào lẫn Tập Cận Bình. Bất cứ ai đi du lịch Tibet đều biết thủ tục giấy tờ để vào Tibet khó khăn thế nào, có những khi bị cấm cửa hoàn toàn cả năm chỉ vì sự phản kháng của người Tạng đối với âm mưu diệt chủng người Tạng và Hán Hoá Tibet. Khi đã vào Tibet rồi thì không phải muốn đâu thì đi mà phải theo chương trình tham quan đã đăng ký trước với nhà cầm quyền khi xin giấy phép đặc biệt vào Tibet. Trong khi du lịch ở Tibet, cảnh sát và quân đội là những hung thần có quyền chặn, đuổi bất cứ khách du lịch nào ở bất cứ nơi đâu. Chụp ảnh cảnh sát hoặc quân đội ở Tibet là rước hoạ vào thân.

  Mọi người đều biết thái độ thù hằn của nhà cầm quyền Trung Quốc đối với nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng là Đức Dalai Lama. Không chỉ một mình Ngài, mà tất cả những nhân vật tên tuổi của Phật giáo Tây tạng đều nằm trong sổ đen, cấm tiệt đặt chân trở lại quê hương Tây Tạng của họ. Quá đáng hơn nữa, kể từ khi lực lượng Maoist Nepal do Trung Quốc hậu thuẫn đặt được chân vào Quốc Hội rồi nắm chính phủ 2 lần, nhà cầm quyền Trung Quốc đã ép Nepal đóng cửa biên giới với Tibet, trả người Tibet vượt biên vào Nepal cho nhà cầm quyền Tây tạng đưa họ vào trại khổ sai, cấm cửa tất cả các nhân vật gốc Tibet vào Nepal. Ở sân bay quốc tế Tribhuvan, tại mỗi kios nhập cảnh , trước mặt mỗi nhân viên Immigration đều có dán một danh sách có kèm hình những người gốc Tibet không được cấp visa vào Nepal mà người số một chính là Ngài Dalai Lama.

  Cho nên người ta lấy làm ngạc nhiên tại sao một nhân vật có quốc tịch Ấn Độ cầm đầu một tông phái mật tông Tibet lại có thể cờ giong trống mở vào tận Tibet?
  "Pháp Vương" di chuyển bằng một đoàn công xa hàng trăm chiếc. Những buổi lễ được chính quyền cho phép (có cảnh sát bảo vệ) với hàng trăm ngàn người (người Tây tạng bị cấm tập trung từ 3 người trở lên nếu không có phép của cảnh sát) diễn ra ở nhiều tu viện lớn. Tất cả mọi hoạt động của "Pháp Vương" được truyền thông Trung Quốc ghi hình và đưa tin đầy đủ.
 

Đoàn công xa hàng trăm chiếc của Gyalwang Drukpa tại Tây Tạng

CHÚC MỪNG NEPAL CÓ HIẾN PHÁP MỚI!

Đúng 5pm chiều hôm nay, tại Quốc Hội Nepal, Tổng Thống Nepal Ram Baram Yadav đã kính cẩn nâng Bản Hiến Pháp mới của nước Cộng Hoà Nepal chạm vào trán và long trọng tuyên bố : “I declare before Nepali people the commencement of Nepal’s Constitution, passed by Constituent Assembly and authenticated by Constituent Assembly chairman, on today’s date 20 September 2015.”

 Như vậy là sau 7 năm 4 tháng với 2 Quốc Hội Lập Hiến và 6 chính phủ kể từ Quốc Hội Lập Hiến đầu tiên vào ngày 28/05/2008, Nepal đã có được một bản hiến pháp cộng hoà đầu tiên.

LÁ THƯ NEPAL 15: NHẠC THẦN CÀN THÁT BÀ

NHẠC THẦN DU LÃNG GANDARVA VÀ CHIẾC SARANGI

 
Huyền thoại Ấn độ kể rằng Indra (Đế Thích, vua của cõi trời) luôn có một vị thần đi theo hầu nhạc, gọi là Nhạc Thần. Vị thần này còn có tên khác là Hương thần vì chỉ sống bằng mùi hương đồng thời thân thể cũng tỏa ra hương thơm kỳ lạ. Tên của vị thần này là Gandarva, Hán dịch là Càn Thát Bà, là một trong Thiên Long Bát Bộ mà Kim Dung mượn ý để sáng tác nên tuyệt phẩm nhất nhì của ông.
Ngày trước mình đọc huyền thoại cứ nghĩ rằng Càn Thát Bà là tiên , là thần thánh không phải người phàm, phiêu diêu thoát tục, không bao giờ có thực. Mình lầm.
Khoảng năm 2006, mình ở trọ tại khu vực ngoại ô Tokha của Kathmandu, cửa ngõ đi vào vùng núi phía Tây Bắc thủ đô. Một trưa hè nọ, trải đệm ngoài ban công nằm lơ đãng thả hồn theo những nắm mây trời trắng bông trôi bảng lảng trên trời cao bỗng nghe tiếng réo rắt của một nhạc cụ dây hòa quyện một giọng hát dày dạn phong sương. Nhạc hay quá, mình năm im nhắm mắt lại mà thưởng thức. Đến khi giật mình vì cảm thấy tiếng nhạc rời xa, bật ngồi dậy thì chỉ thấy một bóng người khuất dần trong ngõ hẻm quanh co.
Mình bắt đầu tò mò và dò hỏi. Đến khi phát hiện ra sự thực thì suýt nhảy cẫng lên mừng rỡ. Ở Nepal, nhất là vùng núi, có một giai cấp gọi là Gandarva (Càn Thát Bà) chuyên lang thang chơi nhạc và sống bằng sự hảo tâm của mọi người. Quả đúng thật là vị thần chơi nhạc và sống bằng hương của Đế Thích trong huyền thoại.

Một Càn Thát Bà

KÍNH MỪNG PHẬT ĐẢN 2559

NHÂN DỊP PHẬT ĐẢN 2559, XIN KÍNH CHÚC TẤT CẢ QUÝ ĐẠO HỮU ĐƯỢC TINH TẤN TRONG VIỆC TU HỌC!

"Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhassa" 

"Honour to the Blessed One, the Exalted One, the fully Enlightened One."

__________

Xin kính tặng Quý Đạo Hữu một số hình tượng về Phật Sakya đản sinh tại Lumbini.

Tượng Phật đản sinh có thần nhất (theo cảm nhận của tác giả). Tượng đặt trong sân vườn chùa Quốc Gia Nepal ở Lumbini ngay bên cạnh Sacred Garden.

Đôi mắt có hồn , ám ảnh tâm trí tác giả kể từ lần gặp đầu tiên. Dường như Ngài đang xót thương cho Nhân Loại đang trầm luân trong Bể Khổ.

---

THẢM HOẠ Ở NEPAL- ĐIỀU TIÊN ĐOÁN CỦA MÌNH ĐÃ THÀNH SỰ THẬT

THẢM HOẠ ĐỘNG ĐẤT Ở NEPAL - ĐÂY LÀ ĐIỀU TIÊN ĐOÁN CỦA MÌNH TỪ THÁNG 12/2013 TRÊN FACEBOOK PHU NEPAL:

Comment lúc 5:28pm ngày 16/12/2013 của mình trên Facebook Phu Nepal

"December 16, 2013 · Edited ·
ĐIỀM CỰC KỲ BẤT TƯỜNG Ở NEPAL
--------------
TƯỢNG BHIMSEN Ở DOLAKHA ĐỔ MỒ HÔI- ĐIỀM CỰC XẤU

Pho tượng nổi tiếng Bhimsen ở Dolakha đã "xuất mồi hôi" vào trưa hôm qua. Với một nước cực kỳ tin tưởng vào thần linh như Nepal, đấy là một điềm cực kỳ xấu cho đất nước như đã từng chứng thực trong quá khứ.
Pho tượng hình tam giác đổi sang màu đen vào khoảng 2:45 chiều 15/12/2013 và bắt đầu rỉ những giọt mồ hôi ở ba nơi trên thân tượng, kéo dài cho đến 4 giờ chiều.
Dân làng Dokhala đã dộng chuông ầm ĩ và cúng lễ suốt từ chiều hôm qua đến giờ.
Những lần gần đây khi tượng Bhimsen đổ mồ hôi sau đó không lâu đã xảy ra các sự kiện: động đất khủng khiếp ở Nepal năm 1990, vụ thảm sát toàn bộ hoàng gia (vua, hoàng hậu, hoàng tử, công chúa...) năm 2001, sự xóa bỏ vương quyền năm 2007.
Theo phong tục trước đây, khi có điềm như thế, đích thân nhà vua phải đến cúng lễ tượng Bhimsen để giảm thiểu tai họa cho đất nước. Hôm qua, các priest của đền Bhimsen đã thông báo đến văn phòng Tổng thống Nepal về sự kiện này. Có lẽ trong vòng 1-2 ngày Tổng thống Nepal sẽ đến Dolakha làm lễ.

.... Cực may cho mình. nếu không đi India thì kế hoạch là mình đã lái xe làm một tour Dolakha-Jiri rồi xuôi xuống Terai để đi miền Đông Nepal. Lên đền Bhimsen cầu may mắn trúng lúc tượng đổ mồ hôi thì coi như xúi quẩy cả đời...

CÁC BẠN CÓ DỰ ĐỊNH THĂM VIẾNG NEPAL NÊN CẨN THẬN! NHỚ MUA BẢO HIỂM DU LỊCH TRƯỚC KHI ĐI!"

ĐỘNG ĐẤT KHỦNG KHIẾP Ở NEPAL- ĐIỀM TIÊN ĐOÁN ĐÃ THÀNH SỰ THẬT

 Nằm trên khu vực động đất của Himalaya, Nepal -nhất là Kathmandu- đã hơn 60 năm chưa có động đất lớn. Các chuyên gia nghiên cứu từ khoảng 5 năm nay luôn cảnh báo sẽ có động đất lớn xảy ra để chính quyền và người dân chuẩn bị. Năm ngoái , tượng thần ở Dolakha chảy mồ hôi là một điềm báo rất xấu theo Mật tông Hindu. điềm báo này đã từng chứng qua các vận nạn lớn của Nepal trải qua hàng trăm năm.
   Trưa nay một trận động đất khủng khiếp tới 7,9 độ Richter xảy ra ở Lamjung. Các dư chấn kéo dài hơn 20 lần suốt cho đến 2 giờ chiều và dự báo sẽ có các dư chấn xảy ra tiếp vào lúc tối nay.
   Tháp Dharaha ở trung tâm thủ đô đã đổ sụp, Ngôi đền đẹp đẽ và nổi tiếng Maju Tole cùng vài ngôi đền cổ của Di sản thế giới Basantapur đã không còn nữa. Nhiều ngôi đền cổ và đẹp của Patan và Bhaktapur cũng đổ sụp. Di sản kiến trúc nổi tiếng của Kathmandu bị thiệt hại nặng nề. Nhưng thiệt hại nặng nề nhất là sinh mạng. Có nhiều người chết khi đang tham quan trên toà tháp Dharahara thì bị đổ sụp. Chưa có thông tin chính xác về nhân mạng thiệt hại nhưng chắc chắc không dưới hàng ngàn người.

  Xin chia buồn với bạn bè và người thân ở Nepal. Xin chia buồn với nhân dân Nepal!

LÁ THƯ NEPAL 13: IHI (BEL BIBAHA) MỘT PHONG TỤC ĐẸP CỦA NGƯỜI NEWAR

LÁ THƯ NEPAL 12: ĐƯỜNG LÊN KATHMANDU

Nepal trong lịch sử cổ và trung đại chỉ là Thung lũng Kathmandu. Vùng Terai dọc biên giới với India ngày nay là những tiểu quốc nhỏ, độc lập, tùy theo sự thịnh suy của các nước lớn mà nghiêng ngả theo chiều gió.

  Cái tên Nepalmandala chỉ địa danh Thung lũng Kathmandu đã nổi tiếng từ thời cổ đại và là từ nguyên cho tên Nepal sau này. Suốt dọc dài lịch sử hơn 2.000 năm cho đến nay, Nepalmandala tự hào là một vùng đất không hề bị chiếm đóng bởi bất kỳ nước ngoài nào (never-colonial-country) trong một khu vực mà chiến tranh là một phần của đời sống thường nhật. Kể cả hoàng đế Asoka của Maurya hùng mạnh, kể cả các hoàng đế Hindu của India suốt ngày đánh nhau giành lãnh thổ, kể cả Nguyên Mông chiếm đóng được Tibet, kể cả những đội quân Hồi giáo man rợ nhất đã càn quét toàn bộ lục địa India, kể cả thực dân Anh hùng mạnh bá chủ từ Afghanistan, Pakistan, India cho đến Myanmar… không một đế quốc nào áp đặt được ách thống trị lên Nepalmandala.

  Vì sao?

  Xin thưa ngay rằng nhờ vào trường thành tự nhiên lợi hại còn hơn Vạn Lý Trường Thành của Trung quốc: dãi Terai.

DÃI TERAI NGĂN CÁCH ĐỒNG BẰNG BẮC INDIA VÀ HIMALAYA

  Vùng đồng bằng phía Bắc India bị giới hạn bởi một dãi núi dốc đứng. Từ thời cổ đại, đã có những đoàn thương nhân lặn lội theo lối mòn tìm lên Nepalmandala để trao đổi buôn bán những sản vật nổi tiếng của vùng ấy như: vàng, bạc, đồng, len.. Vương quốc Sakya và Kolya của Đức Phật đã biết đến Nepalmandala và đã có trao đổi thương mại với họ. Đứng ở kinh thành Kapilavastu của họ Sakya, vào những ngày trời đẹp mùa thu, nhìn về hướng Bắc, người ta có thể thấy những dãy núi tuyết bồng bềnh lơ lửng trên không trung với rặng Terai như một cái bệ màu tím sẫm. Người họ Sakya và hoàng tử Siddhartha đã biết rằng; vượt qua dãi núi Terai hiểm trở thì người ta có thể chạm đến những dãy núi tuyết huyền thoại kia.

  Đối với Nepalmandala thời cổ đại, khi mà Tibet còn mông muội và chưa thành hình, chỉ có phía Nam mới có thể là cánh cửa mở ra thế giới cho họ (điều này vẫn đúng cho đến ngày nay).