Pi - TIỀN ẢO CHO MỌI NGƯỜI – BÀI 3

 [Pi network số 2]:

THU THẬP THÔNG TIN TRONG THỜI ĐẠI 4.0 LÀ GÌ? Pi CÓ LẤY DỮ LIỆU NGƯỜI DÙNG KHÔNG?

          (Bài của Tác giả: Vũ Thế Anh - Nghiên cứu sinh tại Hoa Kỳ}

                Invitation Code của Phú Nepal: "kalimata6890" 

Hello bà con!!!

Lại là mình đây ạ. Sau khi nhận thấy bài viết thứ nhất được cộng đồng Pi rất ủng hộ, mình quyết định dành thời gian để chia sẻ thêm một số quan điểm cá nhân về Pi. Đầu tiên cũng cần làm rõ mình không phải là chuyên gia hay cao thủ gì, cũng chưa là TS, chỉ là một con người bình thường vẫn đang cặm cụi trên con đường học vấn đầy chông gai. Sau một vài năm bôn ba bên xứ cờ hoa thì cũng tích lũy được một ít khả năng đọc hiểu Tiếng Anh, và chút chút khả năng code dạo (mình ko phải dân chuyên IT) nên mày mò tìm hiểu về Pi cũng đã được 1 năm nay. Những thông tin mình chia sẻ với bà con chỉ là quan điểm dưới góc nhìn và sự hiểu biết của mình, không đụng chạm cũng không ám chỉ bất kì ai. Bà con chỉ nên coi là thông tin tham khảo, chứ suy nghĩ và quyết định thế nào về Pi là quyền riêng của từng người nhé.

Mình sẽ hành văn theo kiểu nói chuyện xã giao giữa mình và một người bạn, và giải thích những thuật ngữ chuyên ngành bằng ngôn ngữ bình dị nhất để bà con đọc sẽ cảm thấy dễ hiểu và vui vẻ nha. Bắt đầu nè:

1) Thế nào là thu thập dữ liệu người dùng trong thời đại 4.0:

Pi - TIỀN ẢO CHO MỌI NGƯỜI – BÀI 2

 PI NETWORK THỰC SỰ LÀ GÌ?

Tác giả: Vũ Thế Anh - Nghiên cứu sinh tại Hoa Kỳ

Hello mọi người!

Pi dạo này bị ném đá ghê quá nên mình cũng xin phép chia sẻ một vài quan điểm cá nhân về dự án. Mình đang là nghiên cứu sinh bên Hoa Kỳ, biết đến Pi tầm 1 năm trước qua 1 vị giáo sư kinh tế người Việt đang giảng dạy tại California. Giáo sư này vẫn tiếp tục lan tỏa Pi và gần như chưa bao giờ inactive. Nhóm đào của mình không nhiều như các mods nhưng cũng đủ để tạo nên một cộng đồng nhỏ để mọi người hỗ trợ lẫn nhau. Tk của mình đã được KYC và cũng cắm Pi node 24/7 từ tháng 5/2020 và hiện tại cũng đang test blockchain.

Lí do đầu tiên mình quan tâm đến Pi là vì người đứng đầu là Dr. Nicolas. Ông hiện đang là postdoc và giảng dạy trực tiếp tại DH Standford. Trang thông tin chính thống của Standford cũng đưa ra bài viết về Pi khi nó vừa ra đời. Không đời nào DH Standford lại cho phép một người đang đứng trên bục giảng phát triển một hệ thống scam trên toàn cầu, điều này sẽ hủy hoại hoàn toàn danh tiếng lâu đời của Standford.

https://www.stanforddaily.com/.../stanford-grads-develop.../

http://hci.stanford.edu/nicolas/...

https://www.youtube.com/watch...

Nói về tài chính thì Nicolas cũng từng là CTO của StartX, một công ty hỗ trợ khởi nghiệp dưới sự bảo trợ của ĐH Stanford với vốn hóa hàng triệu đô. Ông từ bỏ vị trí này vào năm 2018 dể dồn toàn bộ tâm huyết vào Pi. Trên thực tế thì Nicolas có thừa khả năng để tự kiếm ra những đồng tiền chân chính, chứ không cần đánh đổi danh dự và công sức vào mấy khoản phí lặt vặt như chạy QC hay bán infor. Mình nói lặt vặt vì thực sực 13 triệu người (cũng mới đạt gần đây thôi) là con số quá nhỏ và có thể nói là vô giá trị nếu đặt trong bối cảnh mà fb hay google đã vét sạch bách thông tin người dùng trên toàn cầu.

Pi - TIỀN ẢO CHO MỌI NGƯỜI – BÀI 1

      Với giá Bitcoin trong vài tuần qua có lúc lên trên 40.000USD/coin thì đào bitcoin bây giờ không khả thi nữa, cũng không còn là chỗ của người amateur, không cần phải nghĩ đến. Các bạn hãy đón trước tương lai bằng cách đào một loại tiền ảo mới là Pi đã sắp kết thúc giai đoạn 1 (đã có hơn 7 triệu người đào và sẽ khoá sổ khi đạt 10 triệu người)

 Xin chia sẻ lại các bài về Pi (có biên tập lại) của bạn Hai Le ở Nhật.

Hãy tạo cho mình một TÀI SẢN KHỔNG LỒ trong tương lai bằng cách đào tiền ảo (crypto- tiền mã hoá) Pi ngay từ bây giờ.

Để bắt đầu đào Pi, bạn hãy tải app Pi Network tại ( Pi Network (minepi.com))và điền họ tên, user name và password tự đặt. Invitation Code của mình là: kalimata6890

 

Màn hình đăng ký

Invitation Code: kalimata6890

QUAN TRỌNG: SAU KHI ĐĂNG KÝ VÀ BẮT ĐẦU ĐÀO Pi TRÊN ĐIỆN THOẠI CỦA BẠN THÌ ĐỪNG BAO GIỜ "SIGN OUT", NẾU KHÔNG BẠN SẼ BỊ MẤT TẤT CẢ SỐ TIỀN ẢO Pi ĐÃ ĐÀO ĐƯỢC!

NGÀY THỨ HAI ĐEN TỐI CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Hôm nay, Thứ Hai 09/03/2020, đã trở thành ngày bi thảm nhất của Thị trường chứng khoán Việt Nam kể từ ngày nó đi vào hoạt động cho đến nay: giảm 6,28% tương đương khoảng 30.000 tỷ đồng (hơn 10 tỷ USD).

Trong suốt 19 năm ngắn ngủi hoạt động của mình, Thị trường chứng khoán mới chỉ có 2 lần bị giảm đến 56 điểm. Nhưng lần trước vào năm 2001, khi mà cả sàn chỉ mới có cổ phiếu của 5 công ty được phép giao dịch. Lần này hầu như toàn bộ các mã chứng khoán đều giảm, tệ hại hơn, các mã Bluechip VN30 laị giảm sàn, trắng người mua.

BỘ PHIM TIÊN TRI VỀ CÚM WUHAN: CONTAGION (LÂY NHIỄM) 2011

Mấy nay dân tình đào mộ các tác phẩm mang tính tiên tri về dịch cúm Wuhan.
Đầu tiên là quyển Dark Eyes. Tuy nhiên sau khi tìm hiểu thông tin thì biết rằng tác giả mộ tả một vũ khí sinh học của Nga Sô, sau đó mới đổi thành Wuhan.
Đến quyển Fever (Dịch Sốt) của Demon Meyer xb năm 2016 thì có gần hơn với cúm Wuhan nhưng cũng không thực sự là cúm Wuhan.
Tuy nhiên đến khi tôi được xem hết phim Contagion (Lây Nhiễm) do Hollywood sản xuất năm 2011 với dàn sao thượng thặng như Matt Damon, Kate Winslet, Marion Cotillard, Gwyneth Paltrow, Jude Law... Thì mới thấy đây mới chính xác là tác phẩm hư cấu có tính tiên tri nhất về dịch cúm Wuhan.

Kể từ cách thức lây nhiêm, tốc độ lây nhiễm, triệu chứng, cơn hoảng loạn toàn cầu, nguồn gốc địa lý và nhất là nguồn gốc sinh học đầu tiên là loài DƠI.

Về quê Đức Phật

Nguyễn Phú tại Nepal năm 2018

NP: Hôm rồi lang thang trên mạng, tình cờ tìm lại được một bài mình viết cách đây 12 năm vẫn còn lưu trên trang Quảng Đức - Australia. Đọc lại thấy những thông tin về quê hương Đức Phật Thích ca vẫn chính xác nên chia sẻ về đây hầu bạn đọc. (Có cập nhật thông tin và bổ sung hình ảnh từ các lần trở lại đây vào các năm từ 2012-2018)
Mùa An Cư Kiết Hạ 2019
_________________________

Về quê Đức Phật 

Nguyễn Phú

---o0o---

I- Đường đến Lumbini

Về Lumbini, khách hành hương thường đi từ Ấn Độ sang sau khi đã thăm viếng các thánh địa Bodh Gaya (Bồ Đề Đạo Tràng), Sarnath (vườn Lộc Uyển), Kausinara (Câu Thi La),  vì Nepal có chính sách visa miễn phí cho các du khách chỉ ở trong vòng 3 ngày. Các công ty du lịch tận dụng điểm này để tiết kiệm chi phí. Tuy vậy, việc tổ chức như thế sẽ làm khách hành hương rất cập rập, lúc nào cũng chạy đua với thời gian, không thể buông xả tất cả đúng theo ý nghĩa một cuộc hành hương. Hơn thế nữa, cũng có thể khách sẽ không có thời gian thăm viếng các thánh tích khác liên quan đến giai đoạn đầu cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni như cổ thành Kapilavastu (Ca Tỳ La Vệ), thành phố Butwan - kinh đô cũ của vương quốc Kolya, quê ngoại của Đức Phật. Từ Ấn Độ sang Nepal sẽ qua cửa khẩu Sunauli cách thị trấn Bhairahawa 5km  và Lumbini 30km.

Ngã tư trung tâm Thành phố Bhairahawa - đi về các hướng Lumbini, Sunauli, Butwal, Kathmandu - 2019

Thị trấn Bhairahawa, tên chính thức trong hành chính là Sidharthanagar, nhưng tên Bhairahawa thường dùng hơn, tương đối phát triển so với một số thị trấn và thành phố khác ở Nepal vì là một trong hai cửa khẩu chính xuất nhập hàng hóa của Ấn Độ. Nơi đây có một sân bay nội địa, các khách sạn tương đối tốt (có cả khách sạn bốn sao), hạ tầng viễn thông và dịch vụ đầy đủ. Trước đây du khách quốc tế thường phải nghỉ đêm lại tại thị trấn này vì ở Lumbini không có khách sạn và không an toàn do tình hình chiến tranh. (Hiện tại - năm 2018-2019- xung quanh khu vườn thiêng Lumbini số lượng khách sạn từ 1 đến 5 sao đã hơn gấp nhiều lần Bhairahawa. NP)

TIỀN NHIỀU ĐỂ LÀM GÌ?

  SỰ THỜ PHƯỢNG THẦN TÀI DZAMBALA 

TRONG PHẬT GIÁO

(Triết lý về sự giàu có của PHẬT GIÁO Tây Tạng)

TƯỢNG DZAMBALA THUỘC GALLERY "TƯỢNG VÀNG THÍCH CA"

Thuở xưa, khu vực cội bồ đề thiêng, nơi Đức Phật Thích Ca thành đạo vẫn còn hoang vắng, chuyện kể rằng Đại sư Atisha đang tản bộ trong Bồ-đề-đạo-tràng thì gặp một ông lão sắp chết đói. Ngài Atisha rất buồn cho thảm cảnh  của ông lão; không có chút thức ăn nào để bố thí cho ông lão, nên Ngài đã cắt thịt của mình để cho ông lão.
“Làm sao tôi có thể ăn thịt của một vị tăng?” Ông lão từ chối ăn thịt Ngài.
 Đại sư Atisha nằm xuống, cảm thấy một nỗi buồn và bất lực thì  một luồng sáng trắng đột nhiên xuất hiện trước ngài. Đó là Đức Quán Thế Âm nghìn tay, Ngài nói với Atisha, “Ta sẽ hóa thân thành Dzambala, một vị Phật của sự giàu có để cứu khổ chúng sinh. Ta sẽ làm dịu bớt sự nghèo khổ của họ để họ sẽ không bị phân tâm khỏi sự thực hành lòng từ.”
Ai cũng muốn có tiền! Như mọi người biết, khi một ai đó giàu, thật dễ dàng để không ích kỷ và phát triển lòng bao dung. Bởi vậy, mục đích sùng mộ hay hành trì theo Dzambala là để loại trừ những nỗi bất an, lo lắng về tiền bạc để không bị phân tâm bởi sự nghèo khổ và thiếu thốn về tài chính mà tập trung cho sự trưởng dưỡng lòng Từ Tâm, Thanh tịnh Thân Tâm và hành trì tu tập.

***********

HÌNH TƯỢNG:

Màu da vàng kim của Dzambala tượng trưng sự thịnh vượng, tăng trưởng và phát triển: trong ngắn hạn, Ngài có thể mang đến cho chúng ta của cải vật chất và giúp đỡ chúng ta khỏi nghèo túng, nhưng quan trọng hơn, pháp hành trì  hay lòng lòng sùng mộ Ngài có thể mang cho chúng ta sự giàu có tâm linh và phát triển cá nhân để trở thành người hoàn thiện hơn.

VUI HỘI HOLI (1) - GIỚI THIỆU LỄ HỘI SẮC MÀU ĐÓN XUÂN

Ở Bắc Ấn Độ lễ hội lâu đời, phổ biến và ấn tượng nhất hàng năm chính là Holi. Lễ hội này thường được người ta gọi bằng cái tên “Lễ hội sắc màu”, năm nay bắt đầu từ ngày 20/03 kéo dài đến ngày 22/03.

  

Photo Credit: Holi Festival of Colors | visitrenotahoe.com

Người ta cho rằng lễ hội Holi này xuất xứ từ vùng Mathura, nay thuộc tiểu bang Uttar Pradesh (Bang Hướng Bắc) của Ấn Độ. Đây chính là quê hương của Thần Krishna, vị thần phổ biến bậc nhất đối với thế giới Hindu Bắc Ấn. Thần Krishna được thờ phụng như là hoá thân của Thần Tối cao Vishnu và là vị thần của lòng từ và tình yêu. 

bán bột màu chơi hội Holi

Xuất xứ tên gọi của lễ hội Holi là từ truyền thuyết Thần Vishnu hiển lộ thần thông bảo vệ tín đồ của mình khỏi bị quỷ dữ làm hại và thiêu cháy nữ quỷ Holika. Còn nguồn gốc của phong tục nổi tiếng “xịt nước và bôi màu vào nhau” là từ những trò rắn mắt của chàng thanh niên Krishna khi chòng ghẹo nàng Radha, người sau này trở thành vợ của Krishna. Vốn dĩ Krishna có làn da sẫm màu nên trong lễ hội chàng đã dùng màu và nước màu tung vào người Radha để nàng có cùng “màu da” với mình. Về mặt thời tiết trong năm, ngày diễn ra lễ hội Holi chính là ngày Xuân Phân (năm nay 2019 là 20/03) đánh dấu bắt đầu mùa xuân, chấm dứt những ngày mùa Đông lạnh lẽo nơi xứ Ấn.

Krishna và Radha vui hội Holi

TẾT MAGAR

 

    Hôm nay (15/01) là ngày Tết của Tộc người Magar.

   Đây là một trong các tộc người thượng cổ của Nepal. Họ sinh sống trên các triền núi dãy Mahabharata. Hiện chiếm khoảng 10% dân số Nepal. Người Magar vẫn theo tôn giáo tự nhiên như Shamanism (phù thuỷ, đồng cốt), Animalism (thờ thú vật, tự nhiên)...

    Lễ hội Maghe Sankranti hàng năm đánh dấu sự bắt đầu của mùa Đông (Sisir) ở Nepal bắt đầu từ ngày 01 tháng Magh  (khoảng giữa tháng 1 Dương lịch), vì thế có tên là Maghe (ngày đầu tháng Magh). 

LÁ THƯ NEPAL

   Hôm nay rảnh, định mở chủ đề mới lấy tên là "Lá thư Nepal" nên lục lại các bài viết cũ đã gần 3 năm trước. Các bài này tham gia cùng anh Hữu Thiện (bậc đàn anh đáng trọng, đáng quý nhất của tôi) trên Lucky Luke FC. Nhận thấy vẫn còn phù hợp và các bài này có một "giọng điệu" hay hay, có thể thích hợp cho những Lá thư Nepal sắp tới để truyền tải văn hóa, phong tục, cuộc sống, con người Nepal đến bạn đọc nên mình mạn phép lấy lại các bài này làm entry mở hàng. Bài khá dài (vì tổng hợp của 4 bài đã đăng trên Lucky Luke FC, xin mời lướt qua nội dung! NP

***************

LÁ THƯ NEPAL 1-2-3-4

   Đây là các bài đã đăng trên mục FC Dzui  tại LuckyLuke FC.com (các bài này được biên tập bởi Nhà báo Hữu Thiện) 

Lá thư Nepal: Nơi đây có… “cao bồi” thứ thiệt ở châu Á!

Hình như  chỉ ở Nepal là còn có “cao bồi” thứ thiệt của châu Á, ngay cả ở thế kỷ XXI này. Cỡi ngựa lang thang theo họ trên cao nguyên Mustang sẽ biến giấc mơ tuổi nhỏ, dệt từ những trang Lucky Luke, có ngày sẽ thành sự thật…

Kathmandu, ngày 28/2/2011,
Anh chủ nhiệm rất thân mến,
Cái website Lucky Luke của anh quá tuyệt!
Tôi mê anh chàng cao bồi này từ nhỏ, và hình như nhiễm máu “cao bồi giang hồ” từ bộ truyện tranh này.

Dù là truyện cao bồi nhưng không có máu me, không có chết chóc! Mọi chuyện rồi sẽ kết thúc có hậu như ước mơ bao đời của mọi người”. Đó là một đặc điểm trong bộ Lucky Luke mà tôi rất “kết”.

Nhân vật tôi mê lại là chú ngựa Jolly Jumper độc đáo. Dịp Tết vừa rồi về Pokhara, tôi ngụ tại một nông trại thật dễ thương của một gia đình nọ ở địa phương. Trại này đang nuôi tám con ngựa. Dù nghèo nhưng họ lại cưu mang hơn mười trẻ mồ côi trong vùng, có em nay đã vào đại học.
Ở đây hơn mười ngày, ký ức tuổi thơ hiện về: nhớ trang trại ngày xưa của ba tôi, với cuộc sống bình lặng của thôn quê chân chất, với thiên nhiên hiền hoà, hồ nước đẹp như tranh vẽ, rừng thông tĩnh mịch,… Và vì vậy, hình như đang sống lại cái ước mơ hồi nhỏ vẫn mơ được cỡi ngựa lang thang như các chàng cao bồi.
Dịp may bất ngờ đến: mục dân Mustang mang ngựa từ cao nguyên Mustang xuống Pokhara đế tránh rét và bán. Vậy là tôi mua một con ngựa Mustang trắng, giống ngựa thuần chủng nổi tiếng của cao nguyên Mustang ở Nepal. Chú ngựa này mới ba tuổi, giá chỉ 2.000USD. Tôi gọi chú là Arun (tên thần gió trong thần thoại Ấn Độ, mà dịch nôm theo tiếng Anh bồi là Anh chàng chạy (run) nhanh…). Rồi tôi gởi Arun lại, nhờ gia đình Gautam chăm sóc. Tiền thu được từ việc cho du khách thuê (20USD/giờ) sẽ chi phí cho chính cuộc sống của Arun, một phần dùng vào việc bảo trợ trẻ mồ côi ở địa phương. Còn khi nào có thời gian về Pokhara, tôi sẽ có ngựa cỡi. Vậy là một công, ba-bốn việc. Khoái nhất là sở hữu một con ngựa trắng thuần chủng (việc mà ngay cả cao bồi thứ thiệt ở Viễn Tây ngày xưa cũng khó có cơ hội… hì hì). Thế nào rồi tôi cũng sẽ cỡi ngựa lang thang trên rừng núi vùng Himalaya, giữa những cánh rừng rực rỡ hoa đỗ quyên,…

Tác giả Nguyễn Phú bên chú ngựa Arun của mình.

Lại ước mơ tiếp: thế nào cũng sẽ có dịp theo những đoàn “cao bồi” thứ thiệt của thế kỷ XXI (mục dân Mustang nuôi ngựa, trâu yak, hàng năm mang những đoàn hàng trăm con ngựa giống, hoặc dắt hàng đoàn trâu yak thồ muối từ những hồ nước mặn trên cao nguyên, mang xuống bán ở miền xuôi). Lang thang lên cao nguyên Mustang 4.000m trên mực nước biển – giấc mơ tuổi nhỏ dệt từ những trang Lucky Luke chắc chắn sẽ có ngày thành sự thật…

TIẾNG HINDI (1)

Hindi là ngôn ngữ trực hệ của Sanskrit và các thổ ngữ của văn minh sông Hằng (Ganges Civilization). Tại Ấn Độ, hơn 180 triệu người Ấn xem Hindi là tiếng mẹ đẻ, 300 triệu người xem Hindi là ngôn ngữ thứ hai. Ngoài Ấn Độ, tiếng Hindi được sử dụng  bởi hàng chục triệu người ở Nepal, Nam phi, Mỹ, Đức, Uganda, Mauritius…

Hindi phát xuất từ nhóm thổ ngữ Apabhransa vốn bị các học giả Sanskrit cổ đại xem là “ngôn ngữ không ngữ pháp” (non-grammatical language) ở vùng dọc theo sông Hằng từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 13, vốn là khu vực văn minh nhất tiểu lục địa Ấn Độ. Đây có thể coi như thứ tiếng của giới bình dân , đối lập với Sanskrit, vốn được coi là ngôn ngữ của Thần Linh và chỉ giai cấp Brahmin (Bà-la-môn) được phép sử dụng.

LỄ VU LAN NGUYÊN THỦY

Nhân mùa Vu Lan xin post lại loạt bài đã đăng trên Giác ngộ vài năm trước về Lễ Vu Lan. Lý do là vì mình đọc được rất nhiều bài viết đảo điên thứ tự về lễ Vu lan, kể cả của các "học giả" . Thay vì phải lần tìm về nguồn cội của một nghi lễ có xuất xứ từ chính Đức Phật (do chính Phật Thích-ca lập nên, nghĩa là trên 2500 năm), tại địa phương của nó, các "học giả" nhà ta lại lộn đầu xuống đất, dịch ngược từ VU-LAN của tiếng Trung Quốc sang tiếng Sanskrit thành ULLAMBALA, khiên cưỡng theo cái nghĩa TỘI TREO NGƯỢC - một trong những hình phạt ở địa ngục. Đăng bài này lại để nhắc các "học giả" rằng Đạo Phật xuất xứ từ Ấn Độ, không phải Trung Quốc và dịch ngược danh từ riêng từ tiếng Trung quốc về tiếng Phạn sẽ đi sai đường. Hãy trả lại Cesar cái gì của Cesar!

PHẦN 1: KHẢO SÁT VỀ NGUỒN GỐC LỄ VU-LAN Ở KATHMANDU, NEPAL

*********

Vu Lan "Bồn"

Chúng tôi đoan chắc rằng GŪLA chính là từ nguyên của Vu-lan khi phiên âm sang tiếng Trung Quốc. Cũng như Vu-lan bồn là để chỉ cái chậu chứa năm thứ vật thực cúng dường chư Phật hoặc chư tăng, ni trong ngày Pancha Dana; nghĩa bóng là Lễ Cúng Dường mùa Vu Lan (không phải dịch ngược Vu lan từ tiếng Trung sang tiếng Phạn thành ullambala - tội treo ngược rồi áp đặt nghĩa Lễ Đảo Huyền cho Vu lan như một số "học giả" vẫn làm vào kỳ Vu lan hàng năm - NP).

Một số “bồn” dùng trong mùa Vu-lan của người Newari: GULPA, và GULU dùng đựng các vật thực cúng dường Chư Phật (bình bát bằng đồng). GULPA và GULU chính là từ nguyên của Vu-lan Bồn.

  Trong quá trình 5 năm cư trú tại Nepal, chúng tôi đã có dịp may để khảo sát những phong tục cổ truyền của dân chúng địa phương tại đây. Một trong những lễ trọng trong năm, hoặc có thể nói là quan trọng nhất, của Phật tử ở đây là Đại lễ Vu-lan. Lễ Vu-lan của Nepal có gì khác với lễ Vu-lan tại Trung Quốc và Việt Nam? Nó được thực hiện như thế nào? Nguồn gốc của lễ ấy?

TIẾNG NEPAL - NEPAL BHASA (PHẦN 1)

TIẾNG NEPAL LÀ GÌ?

TIẾNG NEPALI HIỆN TẠI CÓ GỐC TỪ HINDI

NEPAL BHASA (tiếng Nepal) thực ra không phải là tiếng Nepali hiện tại được Quốc hội Nepal công nhận làm quốc ngữ cho một quốc gia nhiều tộc người,  nhiều ngôn ngữ. 

   Nepal Bhasa thực ra là ngôn ngữ chính thức của người Newar (còn gọi thông dụng là tiếng Newari),  chủ nhân của Nepal Mandala.

Sau khi vương tộc Shah đánh bại được các vua Malla và chiếm được Thung lũng Kathmandu vào năm 1768,  để dập tắt sự phản kháng của người Newar và thiết lập sự cai trị tuyệt đối của mình,  triều đại Shah đã lấy tiếng Hindi của Ấn Độ rồi chế biến lại chút  đỉnh để  tạo thành tiếng Nepali của triều đại mới.  Thâm hiểm hơn,  triều đại Shah chẳng những đặt tiếng Newari ra khỏi đời sống văn hoá,  chính trị của vương quốc Nepal mà còn ăn cắp luôn cả cái tên Nepal Bhasa để đặt cho thứ tiếng mới của mình.

Sự huỷ hoại  có  hệ thống của triều đại Shah suốt 200 năm qua đã hầu như xoá sổ một nền văn minh có quá khứ huy hoàng trải dài 2000 năm,  có tiếng nói,  chữ viết đặc sắc.

BỘ CHỮ RANJANA LIPPI CỦA NGƯỜI NEWAR Ở KATHMANDU VALLEY

TRANH DÂN GIAN MITHILA - TÂM HỒN THƠ MỘNG (3)

Quân đội Hoàng Gia Nepal tuần tiễu trong thời gian nội chiến

Nepal vào những năm cuối cuộc nội chiến đầy những hàng rào kẽm gai, những đồn bót chất đầy bao cát, những lính tráng mặc đồ rằn ri tay lăm lăm súng khắp mọi nơi... những hình ảnh đánh thức ký ức thơ dại của tôi về miền Nam vào thời gian cuối của cuộc chiến huynh đệ tương tàn. Lúc tôi sống ở vùng Lumbini  vào những tháng cuối cùng của năm 2005, đêm đêm vẫn nghe vọng về những tiếng bom nổ ì ùm, những tiếng súng mơ hồ. Tuy nhiên, Khu Lumbini – nơi đản sinh của Đức Phật đã may mắn được các bên tham chiến ngầm thoả thuận đặt ra khỏi những trận đánh giành dân chiếm đất của tất cả các bên. Tôi sống ở Lumbini thì đã may mắn sống trong một “khu trung lập” giữa một vương quốc đang chìm vào những ngày bạo liệt nhất cuối cuộc chiến. Ngồi phía sau chiếc xe bò lọc cọc đi trên con đường làng, nhìn lại về hướng chiếc cầu vẫn còn đang toả khói đen trong bóng hoàng hôn sẫm máu, tôi chợt rùng mình. Nếu chiếc xe bus mà chúng tôi đi không dừng lại để rước thêm khách ở ngã tư vành đai hoặc thiếu vắng đi vài trạm kiểm soát dọc đường có lẽ chúng tôi đã là nạn nhân của vụ đánh bom của quân du kích Maoist. Đây là lần gần nhất mà Thần Chiến Tranh ở Nepal đã phả hơi thở giá lạnh vào tôi.

   Hôm ấy, Cỗ máy thời gian đã vứt tôi ngược lại 30 năm vào thời điểm cộng sản đang chiếm lấy toàn bộ miền Nam giống như quân cộng sản Maoist đang chiếm lấy toàn bộ phần còn lại của Nepal. Dĩ nhiên thời điểm đó tôi không hề nhận ra điều ấy mà mãi nhiều năm sau này mới lờ mờ nhận thấy chuyện kỳ lạ này. Sau một thời gian ngắn nữa, Cỗ máy thời gian lại sẽ tái hiện cho tôi cái cảnh cộng sản dẫn dắt quần chúng bao vây lấy hoàng cung, lật đổ nhà vua của vương triều đã tồn tại hơn hai trăm năm mươi năm giống như cộng sản Việt Nam đã làm với triều đình Nguyễn ở Huế năm 1945. Nhưng đó là chuyện về sau, khi vương quốc Hindu cuối cùng trên Trái Đất bị cộng sản Maoist xoá bỏ một cách bạo liệt. Còn ngay lúc này đây, Cỗ máy thời gian đang phóng chiếu cho tôi những ảo ảnh của một vương quốc vô cùng nổi tiếng hơn hai ngàn năm trước.

TRANH DÂN GIAN MITHILA - TÂM HỒN THƠ MỘNG (2)

Khai bút Mùng Một Năm Mậu Tuất 2018

Giống như thần thoại là phóng chiếu những ước mơ của con người, tranh Mithila là phóng chiếu những tưởng tượng của người Mithila một cách hồn nhiên và thơ mộng nhất. NP

    

___________________

Đám cưới Rama và Sita - Tranh dân gian Mithila

      Tôi ra đến bến xe Gongabu – bến xe mới lớn nhất của Kathmandu vào lúc 7 giờ sáng một sớm đầu Đông 2006. Ba ngày trước lễ hội Vivah Panchami- kỷ niệm đám cưới của Ram và Sita, khoảng tháng 11 Tây lịch. Quầy vé bán cho tôi một vé đi Janakpur với giá khoảng 3USD có ghi số xe, số ghế đàng hoàng. Quảy chiếc ba lô chỉ vỏn vẹn 2 bộ đồ, một hộp bánh và chai nước, tôi đi tìm số xe và leo lên một chiếc xe bus đường dài trang trí sặc sỡ như tất cả mọi chiếc xe ở Tiểu Lục Địa. Xe có hai dãy ghế, mỗi hàng 3 ghế có trùm ghế bằng vải cotton dày màu vàng. May cho tôi, số ghế của tôi ở sát cửa sổ, vị trí tôi thích ngồi dù là đi máy bay hay xe đường dài để ngắm cảnh thoải mái. Ngồi chờ khoảng nửa tiếng thì có một đôi vợ chồng già người Nepal lên ngồi cạnh tôi. Họ chừng trên dưới 70 nhưng nhìn cái cách người đàn ông ân cần, chăm chút từng ly từng tý cho bà vợ giống như một đôi uyên ương mới cưới làm tôi vô cùng ngưỡng mộ. Người đàn ông mặc quốc phục của người Nepal: nguyên bộ áo dài tay (tapalan) -quần túm ống (suruwa) bằng vải cotton trắng, ngoài khoác một gilet đen, đầu đội nón topi đen, Người phụ nữ dĩ nhiên vận bộ sari đỏ - trang phục của hàng trăm triệu phụ nữ khắp Nam Á. Với tính tình cởi mở của cả người Nepal và dân Nam Bộ, chúng tôi mau chóng làm quen với

Schedule

nhau. Ông bà họ Thapa (một họ thuộc giai cấp quý tộc Nepal), ông từng làm công chức cấp cao, đã nghỉ hưu và lần này họ xuống Janakpur để coi mắt cô gái họ định cưới cho con trai của họ đang ở Anh Quốc. Biết ý nguyện của tôi muốn thăm viếng và tìm hiểu quê hương của Janaki (“con gái vua Janaka”), ông Thapa hứa sẽ nhờ người địa phương giúp tôi. Đúng là duyên lành.

  Khoảng 8am, xe kín chừng 70% số ghế thì đến giờ lăn bánh; xe bus xe đò ở Nepal chấp hành “giờ lăn bánh” rất nghiêm túc, còn sau khi xe đã ra khỏi bến thì chạy nhanh chậm, dừng đỗ thế nào là tuỳ tài xế. Quả nhiên, sau khi bò một cách chậm rãi ra khỏi bến xe, chiếc xe đò lừ lừ bò đến ngã tư vành đai và nằm đó thêm gần 1 tiếng đồng hồ để bắt thêm khách cho đến khi kín cả hàng ghế phụ mà phụ xe rải giữa hai hàng ghế chính nó mới chính thức bắt đầu cuộc chạy nước rút về Janakpur. Thời chiến tranh loạn lạc nên cứ chừng 30-40km là có một trạm lính chặn đường. Xe phải dừng để toàn bộ hành khách xuống xe đi bộ vào trạm để xét từng người một, vài anh lính leo lên xe coi xét cẩn thận hành lý xem có bom mìn vũ khí gì không rồi chiếc xe mới chạy qua trạm gác quá 20 mét. Lúc ấy hành khách mới lục tục leo lên xe. Tài xế nhấn hết ga trên đoạn đường rất ít xe cộ giữa hai trạm gác để rồi chu kỳ ấy lại lặp lại sau 30-40km. Thế nên, đến quá Ngọ xe mới đi hết đoạn 100km đèo dốc hiểm trở xuyên qua dãy Terai để đến khu vực Vườn Quốc Gia Chitwal hai bên là rừng rậm diện tích hơn 1000km vuông. Không khí trên xe trở nên căng thẳng, không một ai trò chuyện, nói năng, tài xế nhấn hết ga chạy vùn vụt trên đường quốc lộ Đông - Tây (East-West Highway) vắng lặng các phương tiện xe cộ chỉ có các nhóm quân lính mặc đồ rằn ri đi tuần tiễu hai bên đường. Đây là khu vực quân đội Maoist hoạt động mạnh mẽ nhất; nếu gặp xe dân sự thì chặn lại cướp hết tư trang tiền bạc, nếu thấy xe quân sự thì tấn công tiêu diệt sạch đến người cuối cùng. Tôi vẫn còn nhớ thi thoảng bên vệ đường là những chiếc xe cháy đen trơ khung rất ám ảnh.

TRANH DÂN GIAN MITHILA – TÂM HỒN THƠ MỘNG (1)

“I try to apply colors like words that shape poems, like notes that shape music. ”

- Joan Miro

“Tôi cố gắng ghép các màu sắc [vào bức tranh] giống như các từ tạo nên bài thơ, giống như các nốt tạo nên bản nhạc” Joan Miro- Danh hoạ Tây Ban Nha thế kỷ 20

____________

 Hội hoạ là môn nghệ thuật vô thanh.

Thế nhưng, với những danh hoạ như Joan Miro hay Picasso, tranh vẽ của họ lại rộn vang âm thanh bởi những sắc màu mang đầy “tiếng” của cuộc đời.

Ở Vương quốc Mithila ngày xưa, ngày nay bị chia đôi bởi biên giới hai nước Nepal và Ấn Độ, có một dòng nghệ thuật cổ xưa lại cất tiếng ca hát, mộng mơ như thế trước cả Joan Miro và Picasso nhiều thiên niên kỷ. Dòng tranh dân gian Mithila hay còn gọi là Madhubani, lấy theo tên một làng ngày ngay nằm ở bang Bihar thuộc India.

Ghép từ nhiều trích đoạn của các tranh Mithila

  Ngắm nhìn tranh Mithila, người xem chừng như có thể thấy được những vũ điệu mê hồn của màu và sắc, có thể nghe được tiếng nhạc lạc quan yêu đời của con người và thiên nhiên Ấn Độ và có thể cảm được cái chính xác nhất là “Tâm Hồn Ấn Độ” - Soul of India, mà không một dòng tranh nào của Ấn Độ có thể làm được.

  Ngây thơ và hồn nhiên.

  Tranh Mithila phô bày được cái “bản thể nguyên sơ” của tâm hồn con người. Phô bày được khoảnh khắc đầu tiên con người xúc động trước Cái Đẹp và tìm cách lưu nó lại để thưởng thức.

  Tranh Mithila lại còn phô bày được con đường tiến hoá của nghệ thuật đi từ giản đơn đến phức tạp rồi cuối cùng giản dị hoá trở về với chính mình như thế giới trong đôi mắt trẻ thơ; chỉ còn lại những vần thơ đầy màu sắc lay động cảm xúc của mọi trái tim  yêu Cái Đẹp.

Tôi chạm trán lần đầu với nghệ thuật hội hoạ Mithila một cách rất bất ngờ. Cuối tháng 11 năm 2006, sau khi đã ở Nepal được hơn một năm, tôi mới hội đủ cơ duyên để làm một chuyến phiêu lưu nho nhỏ xuống vùng Nam Nepal giáp giới Ấn Độ. Hồi ấy, cuộc nội chiến Nepal đang đi vào giai đoạn kết thúc và cũng giống như cuối thời gian loạn lạc ở bất cứ nơi đâu chuyện mất trật tự trị an là một hệ luỵ đi kèm cho các cuộc “cách mạng bạo lực”. Huống chi, đó lại là vùng biên giới luôn luôn mở cho bất kỳ người Ấn Độ và Nepal nào qua lại tự do, lại là vùng quân đội Maoist Nepal với sự hỗ trợ của Maoist Ấn Độ hoạt động mạnh mẽ nhất.

 Vì sao tôi “phải” tìm đến tận nơi ấy?

WELCOME BACK!

Các bạn thân mến,

Sau 5 tháng đóng cửa để duyệt lại toàn bộ các bài đăng, Phú Nepal hôm nay xin trở lại cùng các bạn trên con đường mới.

______________________________
- Phú Nepal mở thêm Blog mới là GIẢI MÃ INDIA (http://giaimaindia.blogspot.com/) . Đây là blog Ấn Độ Học bằng tiếng Việt (Vietnamese Indology) với các bài viết nghiên cứu về Lịch Sử, Chính Trị, Văn Hoá, Nghệ Thuật, Văn Hoá và Phong Tục của Ấn Độ và các vùng ảnh hưởng văn hoá Ấn Độ.

___________________________

-Phú Nepal cũng sẽ cập nhật lại blog Phú Nepal (http://phunepal.blogspot.com/) để tập trung các bài viết về Nepal học (Lịch Sử, Chính Trị, Văn Hoá, Nghệ Thuật, Văn Hoá và Phong Tục của các dân tộc Nepal).

LỄ HỘI NEPAL – NHỊP MÙA BẤT TẬN

NP: Giới thiệu Sách sắp xuất bản : LỄ HỘI NEPAL – NHỊP MÙA BẤT TẬN
Đây là tập hợp những nghiên cứu của Phú Nepal về các lễ hội ở Nepal sau 9 năm trải nghiệm nơi ấy. Hy vọng sách sẽ sớm ra mắt các bạn để giúp mọi người càng thêm yêu một đất nước xinh đẹp thuần hậu. Xin trích đăng một số phần của tập biên khảo này.
_____________
Tựa

Có lẽ hiếm có vùng đất nào lễ hội liên miên bất tuyệt như ở Thung Lũng Kathmandu mà tên gọi thời cổ đại là Nepal Mandala, mỗi năm có thể đến nửa vạn lễ hội lớn nhỏ. Người ta ước tính hầu như mỗi ngày đều có ít nhất vài lễ hội nào đó của công đồng dân cư cỡ xóm/ấp, tuần nào cũng có ít nhất chục lễ hội cấp phường xã và tháng nào cũng có lễ hội cỡ quốc gia.

Suốt dọc dài lịch sử, Thung Lũng Kathmandu luôn giữ vai trò trung tâm văn hoá, chính trị, kinh tế của quốc gia ngày nay gọi là Nepal, cái tên vốn xưa kia dùng để chỉ riêng Thung Lũng Kathmandu. Trong thời hiện đại, Kathmandu lại càng phát huy vai trò trung tâm của mình: quảng trường Tundikhel là nơi để các cộng đồng dân tộc tổ chức các lễ hội (Tết) đặc sắc của tộc mình. Với hơn 50  dân tộc, trong đó có gần chục tộc lớn, lễ tết của các dân tộc hầu như diễn ra quanh năm suốt tháng. Người ta có thể chỉ quẩn quanh ở Kathmandu, không cần trèo đèo lội suối đến các vùng sơn cùng thuỷ tận dọc theo dãy Himalaya cũng có thể chứng kiến đủ các lễ tết của các tộc người trong biên giới Nepal.

ĐẠO SIKH - PHẦN 2

     Vị Guru cuối cùng Gobind Singh đã thiết lập giới luật “Khalsa” làm căn bản cho các tín đồ đạo Sikh cho đến ngày nay. Khalsa bao gồm 5 chữ K:

1. KESH – không được cắt tóc, râu, lông trên cơ thể trong suốt cuộc đời.
2. KIRPAN – con dao găm bằng thép để bảo vệ danh dự.
3. KARA – vòng tay bằng thép như một sự cám kết tuân theo luật Sikh.
4. KANGA – cái lược nhỏ để chải tóc râu.
5. KACHERA – một cái quần lửng.

   Đàn ông theo đạo Sikh được ban cho họ Singh, phụ nữ thì có họ Kaur. Cả hai họ này đều có ý nghĩa rất đặc biệt. “Kaur” có nghĩa là “công chúa”, vì đối với người theo đạo Sikh, mỗi người phụ nữ quý giá như một công chúa.

ĐẠO SIKH - PHẦN 1

Một trong những hình ảnh đặc trưng về Ấn Độ ngày nay là chân dung những người đàn ông râu dài, đầu quấn khăn Turban dầy cộm của người theo đạo Sikh. Đặc trưng đến mức cứ nhìn thấy hình ảnh người đàn ông râu dài, đội khăn Turban là người ta liên tưởng đến Ấn Độ.

   Sự thật là đạo Sikh chỉ mới hình thành khoảng 500 năm trước và số tín đồ thực sự chỉ trên dưới 24 triệu người. Tuy sinh sau đẻ muộn hơn các tôn giáo khác ở cái nôi của các tôn giáo lớn như Hindu, Phật giáo và số tín đồ rất khiêm tốn nhưng đạo Sikh lại có một ảnh hưởng mạnh mẽ lên đời sống tinh thần của người Ấn Độ, đến mức có trở thành một biểu tương cho Ấn Độ cũng không có gì là quá đáng.

  Ngược dòng lịch sử, chúng ta thấy rằng vó ngựa xâm lăng của các đạo quân Hồi giáo đã càn quét tiểu lục địa Ấn Độ vào thế kỷ thứ 10. Sau khi đã hoàn thành công cuốc xâm chiếm Ấn độ rộng lớn, Hồi giáo đã được các vua Islam truyền bá và áp đặt lên đời sống người Ấn, những người vốn dĩ đã sống theo lối sống Hindu suốt hơn 10.000 năm. Gốc rễ sâu đậm của văn hoá Hindu đã không bị làn sóng văn hoá Hồi giáo mới xoá sổ mà trái lại còn ảnh hưởng ngược lại những kẻ đi xâm lăng. Các hậu duệ của những kẻ Hồi giáo man rợ và khát máu được sinh ra và lớn lên trong môi trường thấm đẫm văn hoá Hindu nên đã ngày càng xa rời gốc rễ Hồi giáo mà nghiêng dần về phía Hindu. Sau vài trăm năm, một nền văn hoá mới của giới quý tộc đã hình thành ở Ấn Độ dưới thời cai trị của các ông hoàng Hồi giáo gọi là Mughal- một kiểu văn hoá tuy vẫn đề cao Hồi giáo nhưng đã thu nạp nhiều phong tục Hindu của vùng đất mới.

  Không xoá bỏ được lối sống Hindu, lại cũng không du nhập hoàn toàn được văn hoá Hồi giáo; Ấn Độ lúc bấy giờ có một xã hội chứa đầy những dị biệt, mặt này thì xung đột dữ dội, mặt khác lại hoà quyện vào nhau không thể tách rời. Hoàn cảnh lịch sử ấy thật thích hợp cho một tôn giáo mới dung nạp được tất cả những gì tốt đẹp của các tôn giáo đã có trước.